|
|
|
 |
SİYASİ - SOSYAL YAPI
Eski Türk devlet gelenekleri bağımsız Türkmenistan Cumhuriyetinde de devam etmektedir. Ülkede en yüksek idari organ Cumhurbaşkanlığı makamıdır. Daha sonra sırasıyla Türkmenistan Meclisi, Başbakanlık, Başbakan yardımcıları, Bakanlıklar, Devlet komiteleri gelmektedir. Güçlü bir merkezi idare ve hiyerarşik yapı mevcuttur. Ayrıca Aksakalların (yaşlı bilgeler) katıldığı bir ihtiyarlar heyeti Cumhurbaşkanına danışmanlık etmektedir. Türkmenistan bağımsızlığını ilan ettikten sonra, Saparmurat Türkmenbaşı 21 Haziran 1992 tarihinde gerçekleştirilen ilk genel seçimlerde oyların yüzde doksan dokuzunu alarak Cumhurbaşkanı seçilmiştir. 15 Ocak 1994 tarihinde yapılan referandumda yüzde doksan dokuz kabul oyu ile Cumhurbaşkanlık süresi, seçildiği tarihten itibaren 10 yıl olarak yeniden tespit edilmiştir. Aralık 1999 da Türkmenbaşı, Ebedi Cumhurbaşkanı seçilmiştir. Hükümet Başkanlığı Cumhurbaşkanı tarafından yürütülmekte olup, 7 Başbakan Yardımcısı, 20 Bakan ve 7 Bakan yetkisine haiz Komite Başkanı vardır. Ülkenin tek partisi, Başkanlığını Cumhurbaşkanı Saparmurat Türkmenbaşı'nın yaptığı Türkmenistan Demokratik Partisidir. Ülke dışında siyasi bir takım gruplar mevcuttur. Ancak ülke içinde muhalefet olabilecek bir siyasi grup bulunmamaktadır. Türkmenistan'da beş ayrı vilayet vardır : Ahal (merkez Aşkabat), Balkan (merkez Balkanabat), Daşoğuz (merkez Daşoğuz), Lebap (merkez Türkmenabat), Merv (merkez Merv).
EKONOMİK DURUM
Türkmenistan yeraltı kaynakları zengin, ekonomik potansiyeli yüksek bir ülkedir. Türkmenistan'da hakim olan siyasi istikrar ülkenin kalkınmasına destek vermektedir. Türkmenistan'ın kalkınma stratejisinin temelini "abadancılık" politikaları oluşturmaktadır. "Abadancılık" siyasetine uygun olarak gerçekleştirilen büyük iktisadî ve sosyal değişimler, Türkmenistan'ı ileriye taşıyan ilk adımlarıdır. "Abadancılık" hedefleri doğrultusunda Türkmenistan'da çıkarılan doğalgazın 120 milyar metre küpe çıkarılması plânlanmıştır. Aynı proje doğrultusunda 2002 yılına kadar, ülkenin gıdada dış bağımlılıktan kurtulması hedeflenmiştir. 1 milyon 600 bin ton/yıl pamuk üretiminin 2002 yılına kadar yaklaşık iki milyon tona ulaşması beklenmektedir. Yeni dönemde Türkmenistan, dış iktisadi ilişkilerini daha da yoğunlaştırarak, yeni dünya pazarlarına açılmayı hedeflemektedir. Yabancı şirketlerin Türkmenistan'daki yatırımlarını teşvik eden ve haklarını koruyan hukuki teminatlar oluşturulmuştur.
TARIM VE HAVYANCILIK
Toplam yüzölçümünün üçte ikisi çöl olan ülkenin, tarıma elverişli alanı sadece % 13'tür. Bu sebeple tarım sadece nehir vadilerinde ve vahalarda yapılmaktadır. Başlıca tarımsal ürünleri pamuk, doğal ipek, meyan kökü, buğday, arpa, mısır, susam, karpuz, kavun ve üzümdür. Yeni Türk Cumhuriyetleri arasında ikinci pamuk üreticisi olan Türkmenistan'da, son yıllarda üretilen pamuğun işlenmesine ve ülke içinde değerlendirilmesine önem ve-rilmektedir. Türkmenistan'da nüfusun yarısından biraz fazlasının (yüzde 54.6) köylü nüfusu olması ve çalışanların yüzde 41.1'inin tarımda yer alması, millî gelirin yarısına yakın kısmının (yüzde 47.7) tarım sektöründen sağlanması, Türkmenistan'a bir tarım ülkesi görünümü vermektedir.
Türkmenistan tarımını geliştirecek en önemli faktör sulamadır. Ülkenin en büyük su kaynağı olan Amu Derya'dan 640.000 hektar arazi sulanmakta; ayrıca Türkmenistan-Öz-bekistan sınırı boyunca açılan kanallardan da su alınarak sulama yapılmaktadır.
Türkmenistan'da kıraç ve step alanlarda koyunculuk, araziyi değerlendiren önemli bir hayvancılık kolu olarak görülmektedir. Ülkenin çöl kısımlarında güneş enerjisi sisteminden yararlanmak suretiyle ve derin kuyu pompaları ile su çıkarılarak mera ıslahı ön plana çıkarılmıştır. Buna paralel olarak, hayvancılık da teşvik edilmektedir. Üretimi arttıracak faktörler arasında sermayenin özel bir yeri bulunduğu bilinmektedir.
SANAYİ
Ülkede gıda sanayii üretimi yüzde 13-14 payı ile küçümsenemeyecek konumdadır. Gıda sanayi üretimi içinde et ve mamülleri, un ve mamülleri, süt ve mamüllerinin üretimleri ilk sıraları almaktadır. Türkmenistan'ın başlıca sanayi tesisleri petrol ve pamuğa dayalıdır. Son yıllarda petrol rafinerileri, gaz çıkarılması, kimya sanayii, elektrik sanayii ve makine imalatı ürünleri ile azotlu gübre, halı ve tekstil ürünlerindeki artış sanayi sektöründe canlılık meydana getirmiştir. Sanayi sektörü, büyük ölçüde enerji, diğer doğal kaynaklar ve pamuğa dayalıdır. Ülkede, Türkmenbaşı ve Türkmenabat olmak üzere, iki büyük rafineri bulunmaktadır. Yurt içinde üretilen petrolü işlemekte olan Türkmenbaşı Rafinerisinin kapasitesi 5.5 milyon ton/yıldır. Ülkedeki 61 tekstil fabrikasının üretimi toplam sanayi üretiminin üçte birini teşkil etmektedir. Ülkede çıkarılmakta olan diğer mineralleri işleyen kimya tesisleri oldukça gelişmiştir. Kimya endüstrisi toplam endüstrinin üçte birini oluşturmaktadır.
İnşaat yatırımları, genellikle büyük endüstriyel projelere ve yetersiz alt yapılarının tamamlanmasına ve modernizasyona ilişkindir. Makina endüstrisi, petrol makinaları, pompaları, vantilatör, buldozer ve kablo üzerinde yoğunlaşmıştır. İnşaat sektörünün ekonomideki payı millî gelirin dörtte birini oluşturur.
PETROL - DOĞALGAZ VE MADENLER
Türkmenistan'ın değerli maden kaynakları bulunmaktadır. Özellikle petrol ve doğalgaz en önemli yeraltı kaynaklarıdır. Çıkarılan petrolün kalitesi çok yüksektir ve henüz işlenmemiş geniş petrol sahaları vardır. Doğal kaynakların, tanıtım ve ayırımı yeterli ölçüde yapılmamış olmakla birlikte, doğalgaz ve petrol kaynakları yanı sıra önemli maden kaynaklarına da sahiptir. Türkmenistan'ın yeraltı kaynakları arasında çok değişik türde maden yatakları bulunmaktadır (petrol, gaz, kükürt, potasyum, kaya tuzları, bazı nadir metaller, v.b. ). Türkmenistan'ın maden sanayi esas olarak doğalgaz ve petrol üretimine bağlıdır. Ayrıca sodyum sülfat ve sodyum bileşikleri, kükürt, sofra ve potasyum tuzları, iyod , brom, alçıtaşı, kil ve yapı taşları diğer maden üretimleridir.
Türkmenistan'da Hazar selfi de dahil olmak üzere 21 trilyon metreküp doğalgaz ve 6.8 milyar ton petrol rezervi vardır. Petrol, genellikle Hazar Denizi ve yakınlarında bulunduğu halde, doğalgaz Hazar denizi kıyılarında ve daha çok ülkenin kuzey ve doğu bölgelerinde bulunmaktadır.
Türkmenistan, Türk Cumhuriyetleri içinde, en büyük doğalgaz rezervine sahip ülkedir. Türkmenistan doğalgazı Sovyet döneminden kalan boru hatlarıyla bölgedeki diğer ülkelere sevk edilmektedir. Doğalgaz ihracatının yanı sıra, yılda 15 milyar kws üretilen elektriğin de % 40'ı diğer Ortaasya ülkelerine ihraç edilmektedir.
Türkmenistan doğalgazı yeni kurulacak doğalgaz boru hattı ile hem Türkiye'de kullanılabilecek hem de Türkiye üzerinden Avrupa'ya sevk edilebilecektir. Bu konuda iki ülke arasında görüşmeler devam etmektedir.
|
| Bugün 2 ziyaretçi (2 klik) kişi burdaydı! |
|
 |
|
|
